Zainteresowanym życiem liturgicznym Kościoła Wschodniego, a mieszkającym w okolicach Katowic, podajemy kilka informacji:
Porządek wszystkich niedziel i dni świątecznych według kalendarza juliańskiego!
Liturgia w Gliwicach – niedziela, godz. 10:00, w kaplicy św. Jadwigi Śląskiej, przy rzymskokatolickiej parafii pw. Wszystkich Świętych, ul. Kościelna.
Liturgia w Katowicach – niedziela, godz. 13:00, w kaplicy św. Józefa, przy rzymskokatolickim kościele garnizonowym pw. św. Kazimierza Królewicza, ul. M. Skłodowskiej-Curie.
W obu parafiach – Liturgia w wielkie święta kościelne, które przypadają w tygodniu w dni pracy, jest uzgadniana z parafianami w niedziele.
o. Szymon Piotr Jankowski, OSA.
Ojciec Szymon od początku życia w Zakonie interesował się obrządkiem i tradycjami Kościoła Wschodniego, pomagały mu w tym żywe i intensywne kontakty z grupą kleryków bazylianów w Warszawie. Podczas pobytu w Würzburgu uczęszczał na seminarium przy teologicznym instytucie Kościołów wschodnich, a także uczęszczał na liturgię w języku niemieckim, po których odbywały się krótkie konferencje i rozmowy na temat Kościołów wschodnich, ich duchowości i tradycji.
Początkowo po powrocie do Polski w latach 90., po święceniach kapłańskich, został wikariuszem parafii św. Katarzyny Aleksandryjskiej. W tym czasie w kaplicy św. Doroty przy klasztorze św. Katarzyny w Krakowie działała parafia greckokatolicka, pozbawiona w 1947 roku cerkwi św. Norberta w centrum miasta. O. Szymon szybko nawiązał bliską relację ze wspólnotą, opanowując język, duchowość i obyczaje Kościoła greckokatolickiego. Kilka lat później otrzymał z Rzymu pierwsze zezwolenie na posługę w obu obrządkach. Z biegiem czasu o. Szymon odwiedził niemal wszystkie polskie parafie greckokatolickie w Polsce, głosząc kazania, rekolekcje czy pełniąc zastępstwa.
Na Wielkanoc 2003 roku ojciec rozpoczął posługę w niewielkiej parafii w Gliwicach, po śmierci tamtejszego proboszcza. Miała być to tymczasowa posługa, jednak jak się później okazało na dłużej. Tego samego roku biskup greckokatolickiej diecezji wrocławsko-gdańskiej rozszerzył pole posługi o parafię w Katowicach. Obecnie o. Szymon posługuje w parafiach na Górnym Śląsku, posługując głównie wiernym z Ukrainy, jak i w krakowskich klasztorach Zakonu augustianów.
W Wielki Czwartek 2010 r. o. Szymon został uhonorowany przez biskupa diecezji wrocławsko-gdańskiej tytułem protojereja Cerkwi greckokatolickiej i odznaczony prawem noszenia złotego krzyża z ozdobami. Jest to wyraz wdzięczności dla ojca, który jest obecny w życiu swoich parafian, a także dla Zakonu augustianów, którzy pomimo odmienności swojej tradycji angażują się w życie grekokatolików w Polsce.
O. Szymon jest członkiem diecezjalnej rady Kapłańskiej, a także kilkukrotnie wydawał opinie o kandydatach do święceń biskupich.
____________________________________________
Krótka historia parafii greckokatolickiej w Katowicach
Rozwój górnictwa na Górnym Śląsku w latach 20. i 30. XX wieku sprzyjał osiedlaniu się młodych osób szukających zatrudnienia i poprawienia swojego bytu. Osoby zamieszkujące tereny ówczesnej wschodniej Polski – Galicji, niejednokrotnie miały wykształcenie techniczne (m.in. po lwowskiej Politechnice), z którym nie miały możliwości rozwoju na swoich ojczystych terenach. Często więc przeprowadzali się na tereny zachodnie, tworząc nową, kulturowo i mentalnie grupę. Ci, którzy przynależeli do Cerkwi greckokatolickiej, najbliższą swą parafię mieli w Krakowie, natomiast prawosławni w Sosnowcu.
Okres II wojny światowej znów spowodował duży napływ osób z terenów obecnej Ukrainy do przymusowej pracy – obszar Górnego Śląska włączony został do III Rzeszy. Szacunkowe dane wskazują, że mogło przebywać kilka tysięcy osób ze Wschodu. Jednak po zakończeniu wojny na opisywanym terenie pozostali ci, którzy już wcześniej się tam osiedlili.
Zaraz po wojnie Cerkiew greckokatolicka w Polsce została zakazana i niemal zeszła do podziemia. Duchowni i niektórzy wierni i działacze cerkiewni byli prześladowani i inwigilowani nawet do początku lat 90. – 20 kapłanów było więźniami w Jaworznie. Cerkwie pozbawione wiernych zostawały zamykane, a wiele z nich w późniejszych latach zostało zamienionych na kościoły rzymskokatolickie. Ludność, która została przesiedlona podczas akcji “Wisła„ na tereny Górnego Śląska miała zlać się z polską ludnością, jednocześnie tracąc swoją odrębność, tożsamość, tradycje i język. Jednak dzięki duszpasterzom Cerkiew greckokatolicka przetrwała. Powstawały nowe miejsca modlitwy, ośrodki parafialne, a także nie brakowało nowych powołań kapłańskich.
Przy pomocy proboszcza z Krakowa, który widział zapotrzebowanie na nową jednostkę, powstała na początku 1958 roku w Katowicach samodzielna parafia dla grekokatolików. W kolejnych latach powstały jeszcze parafie w Opolu w 1968 roku i w Gliwicach w 1975 roku.
Od początku lat 90. XX w. duszpasterstwo greckokatolickie na Górnym Śląsku działało przy kilku kościołach rzymskokatolickich w Katowicach. Zależne to było od życzliwości i otwartości gospodarzy. Od ponad 30 lat parafia ma swoje miejsce w kaplicy św. Józefa przy kościele garnizonowym w Katowicach. Duszpasterstwem opiekowali się kolejni wikariusze z Krakowa, m.in.: werbista ks. Julian Gbur, a od 2003 roku proboszczem jest o. Szymon Piotr Jankowski OSA, z klasztoru św. Katarzyny z krakowskiego Kazimierza.
W początkach XXI wieku katowicka parafia liczyła prawie 50 osób, aktywnie uczestniczących w niedzielnej Liturgii. Powodem tak małej ilości wiernych było ich duże rozproszenie na obszarze aglomeracji Górnego Śląska, a także całego obszaru zasięgu parafii katowickiej i gliwickiej, sięgającej od granicy z Czechami po Warszawę. Tuż przed wybuchem wojny między Rosją a Ukrainą w 2014 liczba osób uczęszczających na niedzielną Liturgię wzrosła do ponad 80 osób, a w trakcie trwającej wojny wzrosła od 130 do 180 wiernych. Podczas wielkich świąt, jak Boże Narodzenie czy Wielkanoc, pojawia się od 500 do 800 osób.
Parafia była otwarta również na wiernych prawosławnych, którzy często brali udział we wspólnej modlitwie i spotkaniach. Również obecnie są pielęgnowane te zwyczaje, a wspólnota pozostaje otwarta na budowanie relacji międzyludzkich, szczególnie potrzebnym tym, którzy czują odrębność od otaczającego środowiska, z racji tradycji, pochodzenia czy języka.
Pomimo braku stałego, własnego ośrodka parafia funkcjonuje na wielu płaszczyznach. Obok czynności duszpasterskich działa ruch pomocowy, który wspomaga osoby emigrujące na tereny Górnego Śląska, mające nadzieję znalezienia przy parafii wsparcia.
Parafia przekazuje środki finansowe na zakup sprzętu medycznego dla walczących żołnierzy ukraińskich, a podczas każdej niedzielnej Eucharystii trwa modlitwa za zabitych i o pokój dla Ukrainy.
Parafia opiekuje się miejscem pamięci w Jaworznie, w miejscu dawnej filii niemieckiego obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu.
Od 2017 roku parafia w Katowicach jest siedzibą Eparchii wrocławsko-koszalińskiej Cerkwi greckokatolickiej w Polsce. Dziekanem jest aktualny proboszcz parafii w Katowicach. Dekanat obejmuje niemal w całości dawne terytorium parafii katowickiej i gliwickiej oraz opolskiej (terytoria rzymskokatolickich diecezji: opolskiej, gliwickiej, katowickiej, sosnowieckiej, częstochowskiej) i aktualnie tworzy go 6 duszpasterzy, którzy obsługują 7 parafii i 8 punktów duszpasterskich.