Home 9 Święci Augustiańscy 9 św. Augustyn

św. Augustyn

„[…] cała intelektualna i duchowa droga św. Augustyna również dzisiaj stanowi aktualny wzór relacji wiary i rozumu, a jest to temat dotyczący nie tylko ludzi wierzących, lecz każdego człowieka szukającego prawdy, temat centralny dla równowagi i przeznaczenia każdej ludzkiej istoty. Tych dwóch wymiarów – wiary i rozumu – nie powinno się rozdzielać ani przeciwstawiać, lecz powinny one zawsze iść ze sobą w parze.”
Benedykt XVI

Szybkie menu >> Życiorys | Reguła | Myśli | Dzieła | Bibliografia

Życiorys

Aureliusz Augustyn urodził się 13 listopada 354 r. w Tagaste. Jego ojciec Patrycjusz – urzędnik rzymski – był poganinem, zaś matka, Monika – głęboko wierzącą chrześcijanką. Wychowywała Augustyna według zasad wiary chrześcijańskiej i doprowadziła go do kręgu katechumenów – osób przygotowujących się do przyjęcia sakramentu chrztu św. Lecz w okresie studiów w stolicy Afryki Północnej, Kartaginie, Augustyn odszedł od wiary swej młodości. Również jego życie moralne pozostawiało wiele do życzenia. W 374 r. Augustyn rozpoczął pracę nauczyciela w Tagaste, ale szybko przeniósł się do Kartaginy, a w 383 r. – do Rzymu. W wieku 30 lat został wykładowcą retoryki w Mediolanie.

Latem 386 r., pod wpływem kazań pełnego ducha i wymowy biskupa Mediolanu Ambrożego, w życiu Augustyna, po długim okresie wewnętrznej walki, nastąpila głęboka przemiana. Zrezygnował on ze swoich dotychczasowych zajęć, by oddać się całkowicie służeniu Bogu i poszukiwaniu mądrości we wspólnocie. Udał się do Cassiciacum, do posiadłości swojego mediolańskiego przyjaciela Verecundusa, gdzie w towarzystwie najbliższych przyjaciół i matki przeżył kilka miesięcy poświęconych owocnej pracy intelektualnej i duchowej. W 387 r. powrócił do Mediolanu i w noc Zmartwychwstania Pańskiego, wraz z synem Adeodatem i przyjacielem Alipiuszem, przyjął chrzest z rąk biskupa Ambrożego.

Doświadczenie wspólnotowego życia w Cassiciacum, z ludźmi tak samo szukającymi Boga jak on, przekonało Augustyna, że jest powołany do służenia Chrystusowi modlitwą i pracą w ciszy klasztoru. Wypełniony tą ideą postanowił wrócić do Afryki, ale w Ostii zmarła Monika i to nieco przedłużyło jego pobyt w Italii.

W 388 r. Augustyn wrócił do Afryki i rozpoczął realizację swoich ideałów życia klasztornego w odziedziczonej po rodzicach posiadłości w Tagaste. W tej pierwszej założonej przez niego wspólnocie ludzi świeckich przebywał przez trzy lata, które jak mówił, były najszczęśliwsze w jego życiu. Sława o jego pobożności i uczoności szybko rozeszła się po okolicy.

W 391 r. Augustyn wbrew własnej woli opuścił swój pierwszy klasztor, gdyż wierni w Hippo Regius jednogłośnie zapragnęli, by został prezbiterem ich Kościoła. W 396 r. został biskupem Hippony. Nowa dla niego sytuacja życiowa i odpowiedzialny urząd nie odwiodły go od pragnienia realizacji ideałów życia wspólnotowego. Jako prezbiter, w przydzielonej mu części kościelnego ogrodu założył klasztor wzorowany na wspólnocie pierwszych chrześcijan w Jerozolimie. Po przyjęciu sakry biskupiej żył we wspólnocie klasztornej ze swoim duchowieństwem jako 'ubogi Chrystusa’. Coraz bardziej utwierdzał się w przekonaniu o potrzebie ścisłego zjednoczenia posługi kapłańskiej z życiem zakonnym uważając, że wspólnota najlepiej potrafi zapewnić kapłanom tak intelektualny jak i duchowy rozwój.

Swoją duszpasterską i biskupią działalność rozumiał jako służbę Chrystusowi i Jego Kościołowi. Był gorliwym głosicielem słowa Bożego, ojcem dla ubogich i pokrzywdzonych, obrońcą wiary chrześcijańskiej przed herezjami. Prędko rozszerzył działalność daleko poza granice własnej diecezji. Stał się duchowym przywódcą nie tylko północnoafrykańskiego Kościoła, ale i całego Kościoła Zachodniego. Poprzez swoje dzieła o życiu ascetycznym i monastycznym oraz dużą liczbę założonych klasztorów stał się jednym z ojców monastycyzmu zachodniego. Około 400 r. napisał pierwszą Regułę zakonną Zachodu, która do dziś kształtuje życie wielu wspólnot zakonnych.

Augustyn zmarł w 430 roku, po prawie 40 latach ofiarnej służby Kościołowi, gdy Wandale oblegali jego siedzibę biskupią. Od VIII w. jego ciało spoczywa w Pawii.

Augustyn uchodzi za jednego z największych teologów Kościoła powszechnego. W sztuce przedstawia się go trzymającym serce przeszyte strzałą: jest to symbol miłości, która w jego życiu i nauczaniu zajmuje centralne miejsce. Augustyn był wielkim myślicielem, który wywarł ogromny wpływ na rozwój zachodniej teologii i filozofii. Ale nie należy pomijać jego wkładu także w życie zakonne Kościoła, gdyż z tego źródła on sam czerpał siłę dla swoich wielkich działań. To zwłaszcza dla nas, jego duchowych synów i córek, jest szczególnym i cennym dziedzictwem.

Reguła

Św. Augustyn jest jednym z najczęściej cytowanych autorów chrześcijańskich i niewielu myślicieli, od orto- do heterodoksów oprało się jego geniuszowi. Na autorytet Augustyna powoływali się św. Tomasz z Akwinu i Marcin Luter. Usiłował pojednać wiarę z rozumem, prawdę ze szczęściem, filozofię z teologią. Wraz z nim odszedł świat kultury antycznej, a rodziło się nowożytne myślenie. Kiedy umierał, Wandale wdzierali się do Hippony, a jego współbracia w popłochu ratowali przed zniszczeniem napisane przez niego dzieła, złożone w klasztornej bibliotece. Był absolutnym gigantem myśli, świadomym swojego miejsca w historii i kulturze wyznaczonym mu przez Boga.

Augustyn (354-430) po swym nawróceniu pragnął – w taki sam sposób, jak pierwsi chrześcijanie z Jerozolimy (Dz 2,42-46; 4,32-35) – służyć Bogu w jedności i wspólnocie dóbr ze swymi przyjaciółmi. To postanowienie stało się fundamentem Reguły św. Augustyna.

Myśli

Łzy są kroplami krwi duszy.
Nasze pragnienia zawsze się modlą, choćby wargi milczały.
Gdzie Bóg jest na pierwszym miejscu, tam wszystko jest na swoim miejscu.
Boże, daj mi siłę, abym mógł zrobić wszystko, czego ode mnie żądasz. A potem żądaj ode mnie, czego chcesz.
Bóg jest bliżej nas, niż my siebie samych.
Dlaczego płacz słodkim jest dla nieszczęśliwych?
Dokąd mogłem uciec od siebie samego?
Błądzenie jest rzeczą ludzką, ale dobrowolne trwanie w błędzie jest rzeczą diabelską.
Czas nie próżnuje.
Czymże jest czas? Jeśli nikt mnie o to nie pyta, wiem. Jeśli pytającemu usiłuję wytłumaczyć, nie wiem.
Dopóki walczysz, jesteś zwycięzcą.
Dwojako chybiamy w naszych stosunkach z ludźmi: gdy ich krzywdzimy i gdy im nie pomagamy, choć pomóc możemy.
I chodzą ludzie podziwiać szczyty gór i wzdęte fale morza, i szerokie nurty rzek, i przestwór oceanu, i kręgi gwiezdne, a siebie zaniedbują.
Jeżeli cię przestrasza praca, wspomnij na nagrodę.
Lepiej uczyć się rzeczy pożytecznych niż podziwianych.
Nadmiar dobroci nie szkodzi.
Nie chodź na rynek, wejdź w siebie, we wnętrzu człowieka mieszka prawda.
Nie ma takiego człowieka, który by nie kochał, ale cała rzecz w tym, co kocha.
Nie powinniśmy kochać ludzi na tyle, aby dla nich kochać ich występki, a nie powinniśmy nienawidzieć występków na tyle, aby dla nich nienawidzieć ludzi.
Nie zawsze nieznajomość zła jest złem.
Początkiem dobrych czynów jest wyznanie złych.
Pokora i wstyd po uczynionym grzechu daleko są milsze Bogu, niż pycha po spełnieniu dobrego uczynku.
Pragnąłem widzieć siłami umysłu to, w co uwierzyłem.
W wieczności Bożej istnieje tylko jedno: trwanie; w czasie istnieje tylko jedno: przemijanie.
Życie rodziców jest księgą, którą czytują dzieci.
Ziemia jest twoim okrętem, nie siedzibą.
Człowiek jest tyle wart, ile jest w stanie kochać.
Jaka myśl, taki czyn.
Małe rzeczy są naprawdę małe, ale być wiernym w małych rzeczach – to wielka rzecz.
Nieszczerość jest wrogiem każdej przyjaźni.
O tyle stajesz się z dnia na dzień piękniejszy, o ile wzrasta w tobie miłość. Bo miłość jest ozdobą duszy, jest jej pięknem.
Oddajmy siebie w całości nie jako równowartość, ale po prostu dlatego, że nie mamy nic więcej.
Pamiętaj o tym, że twoje swobodne i wolne od zajęć chwile obciążone są największymi zadaniami i odpowiedzialnością.
Szczęśliwy jest człowiek, który posiada to, czego chce, a nie chce nic złego.
Ten, który cię stworzył wie również, co ma z tobą zrobić.
Źródłem wszelkiego grzechu jest pycha.
Miłość porusza się na dwóch nogach: jedną z nich jest miłość do Boga, drugą do ludzi. Rób wszystko, żebyś nie kuśtykał, ale biegnij na obu, aż do samego Boga.
Dajcie mi modlące się matki, a uratuję świat.
Chcesz mieć radość wieczną, złącz się z Tym, który jest wieczny.
Człowiek jest tęsknotą Boga, jest celem Jego miłości.
Im bardziej wątpiłem w Boga, tym bardziej opieszale Go szukałem.
Istnieją dwa rodzaje jałmużny: dawanie i przebaczanie. Dawanie tego, co dobrego zdobyłeś; przebaczanie tego, co wycierpiałeś.
Jak przyjaciele pochlebcy psują, tak kłótliwi nieprzyjaciele bardzo często przyczyniają się do poprawy.
Kto kocha siebie a nie Boga, nie kocha siebie; kto natomiast kocha Boga a nie siebie, siebie kocha.
Nie mieczem, lecz krzyżem uczynił Chrystus ziemię sobie poddaną.
Nie zatrzymujmy nieprzyjaźni względem kogokolwiek w naszych sercach, bo gdy w sercu zbierze się dużo nienawiści, ono niszczeje.
Niech zginie świat, byleby stało się zadość sprawiedliwości.
Niespokojne jest serce nasze, dopóki w Tobie nie spocznie.
Przemoc przyzwyczajenia pociąga i pęta ducha nawet wbrew jego woli, ale nie bez jego winy.
Słowo w żłobie kwiliło jako nie umiejące mówić dziecię, bez którego niema byłaby cała mowa ludzka.
Strumień łaski nie wspina się na wzgórza pychy, lecz spływa w doliny pokory.
Tam gdzie jest miłość, nie ma cierpienia, a jeśli nawet jest, to samo staje się przedmiotem miłości.
Rozumiej, abyś mógł wierzyć, wierz, abyś mógł rozumieć.
Śmierć, której ludzie się boją, to jest odłączenie duszy od ciała, natomiast śmierć, której ludzie się nie boją, a bać powinni, to jest odłączenie od Boga.
Czy dlatego coś jest piękne, że się podoba, czy się podoba, że jest piękne?
Porządek jest rozmieszczeniem równych i nierównych rzeczy z wyznaczeniem odpowiedniego dla każdego z nich miejsca.
Pracuj tak, jakby wszystko zależało od ciebie ale ufaj tak, jakby wszystko zależało od Boga.
Prawdziwą radość można tu sobie przygotować, ale uzyskać ją można dopiero w przyszłym życiu.
Przyjacielowi chwalącemu i nieprzyjacielowi ganiącemu nie należy we wszystko wierzyć.
Sprawiedliwości musi się stać zadość, choćby świat miał zginąć.
Szukający Pana znajdą Go, a znalazłszy Go, będą Go chwalić.
Człowiek nie może niczego nauczyć drugiego człowieka, może mu tylko dopomóc w wyszukiwaniu prawdy we własnym sercu, jeżeli ją posiada.
Odnaleźć stałość w odczuwanych sprzecznościach – oto jest cel walki z samym sobą.
Bóg miłuje nas takimi, jakimi będziemy, a nie takimi, jakimi jesteśmy.
Złem jest złe używanie dobra.

Dzieła

Dzieła wybrane
(ułożone według daty powstania – większość dat podana w przybliżeniu)

386 O porządku, (De ordine; PL 32, 977-1020; CCL 29); przeł. Wł. Seńko, [w:] tenże, Dialogi filozoficzne, Kraków 1999 Znak FiR[2], s. 151-234.
386-387 O nieśmiertelności duszy, (De immortalitate animae; PL 32,1021-1034), przeł. Wł. Seńko, [w:] tenże, Dialogi filozoficzne, Kraków 1999 Znak FiR, s. 307-334.
387-388 O wielkości duszy, (De animae quantitate; PL 32,1035-1080; CSEL 89); przeł. Wł. Seńko, [w:] tenże, Dialogi filozoficzne, Kraków 1999 Znak FiR, s. 335-408.
388-389 Przeciwko manichejczykom komentarz do Księgi Rodzaju, (De Genesi contra Manichaeos libri duo; PL[3] 34, 173-219; CSEL[4] 91, wyd. Dorothea Weber /1998/ ISBN 3-7001-2713-8), przeł. J. Sulowski, [w:] tenże, Pisma egzegetyczne przeciw manichejczykom, Warszawa 1980 ATK PSP[5] 25, s. 21-82.
388-395 O wolnej woli, (De libero arbitrio; CCL 29, 207-321), przeł. Anna Trombala, [w:] tenże, Dialogi filozoficzne, Kraków 1999 Znak FiR, s. 493-649.
391 O pożytku wiary, (De utilitate credendi liber; PL 42, 65-92; CSEL 25,1-48, wyd. J. Zycha /1891/); przeł. J. Sulowski, [w:] tenże, Pisma przeciw manichejczykom, Warszawa 1990 ATK PSP 54, s. 33-65.
392 Sprawozdanie z dyskusji z Fortunatem, (Contra Fortunatum disputatio; PL 42, 111-128; CSEL 25,81-112, wyd. J. Zycha /1891/); przeł. J. Sulowski, [w:] Pisma przeciw manichejczykom, Warszawa 1990 ATK PSP 54, s. 89-110.
392-393 O dwóch duszach, (De duabus animabus contra Manichaeos; PL 42, 93-112; CSEL 25,52-80, wyd. J. Zycha /1891/), przeł. J. Sulowski, [w:] Pisma przeciw manichejczykom, Warszawa 1990 ATK PSP 54, s. 67-88.
393/394 O kazaniu Pana na Górze, (De sermone Domini in monte; CCL 35), przeł. ks. Stefan Ryznar CSsR, Jan Sulowski, [w:] O kazaniu Pana na Górze. Do Symplicjana o różnych problemach. Problemy ewangeliczne, Warszawa 1991 ATK PSP 48, s. 21-130.
393-394 Niedokończony komentarz słowny do Księgi Rodzaju, (De Genesi ad litteram imperfectus liber; PL 34, 220-245), [w:] tenże, Pisma egzegetyczne przeciw manichejczykom, przeł. J. Sulowski, Warszawa 1980 ATK PSP 25, s. 83-112.
396-420 Objaśnienia psalmów, (Enarrationes in Psalmos; CCL 34 oraz 38-40), przeł. Jan Sulowski, oprac. Emil Stanula CSsR, Warszawa 1986 ATK PSP 37-42.
397-401 Wyznania (Confessiones).
397-426 O nauce chrześcijańskiej, (De doctrina christiana; CCL[6] 32), przeł. J. Sulowski, [w:] O nauce chrześcijańskiej. Sprostowania, Warszawa 1979 ATK PSP 22, s. 17-134.
397-398 Przeciw Faustusowi, (Contra Faustum Manichaeum; PL 42, 207-518; CSEL 25,247-797, wyd. J. Zycha /1891/). Księgi I-XXI, przeł. Jan Sulowski, przejrz. i popr. ks. Jan Gliściński, Stanisław Kalinkowski, ks. Wincenty Myszor, ks. Kazimierz Obrycki, ks. Emil Stanula CssR, Warszawa 1991 ATK PSP 55, s. 272. Księgi XXII-XXXIII, przeł. Jan Sulowski, [w:] Przeciw Faustusowi (księgi XXII-XXXIII). Przeciw Sekundynowi, Warszawa 1991 ATK PSP 56, s. 3-151.
399 Przeciw Sekundynowi, (Contra Secundinum Manichaeum; PL 42,577-602), przeł. Jan Sulowski, [w:] Przeciw Faustusowi (księgi XXII-XXXIII). Przeciw Sekundynowi, Warszawa 1991 ATK PSP 56, s. 161-193.
399 O naturze dobra, (De natura boni; PL 42, 551-572; CSEL 25), przeł. Maria Maykowska, [w:] tenże, Dialogi filozoficzne, Kraków 1999 Znak FiR, s. 829-863.
400 Reguła, (Regula ad servos Dei; oprac. Luc Verheijen, La Règle de Saint Augustin, I-II, Paryż 1967 Wydawnictwo Études Augustiniennes), przeł. ks. Marek Starowieyski, [w:] dzieło zbiorowe, Starożytne reguły zakonne, Warszawa 1980 ATK PSP 26, s. 73-102.
400-416 O Trójcy Świętej, (De Trinitate; CCL 50 / 50A), przeł. M. Stokowska, Poznań-Warszawa-Lublin 1963, POK[7] 25, s. 490.
401-415 Komentarz słowny do Księgi Rodzaju, (De Genesi ad litteram libri duodecim; BA[8] 48 i 49, przekł. franc., wstęp i przypisy: P. Agaësse, A. Solignac), przeł. J. Sulowski, [w:] tenże, Pisma egzegetyczne przeciw manichejczykom, Warszawa 1980 ATK PSP 25 s. 113-382.
401 Wartości małżeństwa, (De bono coniugali; PL 40, 373-396), przeł. ks. Wacław Eborowicz, [w:] Pisma świętego Augustyna o małżeństwie i dziewictwie. Przekład i komentarz, red. ks. Augustyn Eckmann, Lublin 2003 Towarzystwo Naukowe KUL, s. 73-116.
401 O świętym dziewictwie, (De sancta virginitate; PL 40, 397-428), przeł. Renata Bobel, Honorata Bojko, [w:] Pisma świętego Augustyna o małżeństwie i dziewictwie. Przekład i komentarz, red. ks. Augustyn Eckmann, Lublin 2003 Towarzystwo Naukowe KUL, s. 117-182.
406-430 Homilie na Ewangelię św. Jana, (In Iohannis Evangelium tractatus centum viginti quatuor; CCL 36), przeł. Wł. Szołdrski CSsR, [w:] tenże, Homilie na Ewangelię i Pierwszy List św. Jana, Warszawa 1974 ATK PSP 15, cz. 1, s. 544, cz. 2, s. 9-379.
407-409 Homilie na Pierwszy List św. Jana, (In epistolam Ioannis ad Parthos; PL 35, 1977-2062), [w:] tenże, Homilie na Ewangelię i Pierwszy List św. Jana, Warszawa 1974 ATK PSP 15 cz. 2, s. 381-502.
411 O doskonałym wdowieństwie, (De bono viduitatis; PL 40, 429-450), przeł. ks. Tadeusz Gacia, [w:] Pisma świętego Augustyna o małżeństwie i dziewictwie. Przekład i komentarz, red. ks. Augustyn Eckmann, Lublin 2003 Towarzystwo Naukowe KUL, s. 183-222.
413-427 Państwo Boże, (De civitate Dei; CCL 47-48), przeł. Władysław Kubicki, Kęty 1998 Wydawnictwo ANTYK – Marek Derewiecki, s. 968.
414-415 O naturze i łasce, (De natura et gratia; CSEL 60; PL 44 271).
417 Dzieje procesu Pelagiusza, (De gestis Pelagii; PL 44,319-360; CSEL 62, 50-122, wyd. C. F. Urba, J. Zycha /1902/); przeł. ks. Kazimierz Obrycki, [w:] Grzech Pierworodny, Kraków 1999 ŹMT[9] 12, s. 191-274.
418 O łasce Chrystusa i grzechu pierworodnym, (De gratia Christi et de peccato originali; PL 44, 359-410).
419-420 Cudzołożne małżeństwa, (De coniugiis adulterinis, PL 40, 451-486), przeł. ks. Sylwester Laskowski, [w:] Pisma świętego Augustyna o małżeństwie i dziewictwie. Przekład i komentarz, red. ks. Augustyn Eckmann, Lublin 2003 Towarzystwo Naukowe KUL, s. 223-297.
419-420 Małżeństwo i pożądliwość, (De nuptiis et concupiscentia; PL 44, 413-474; CSEL 42); tłumaczenie polskie: Małżeństwo i pożądliwość (księga I), przeł. Krzysztof Kościelniak OFMConv, [w:] Pisma świętego Augustyna o małżeństwie i dziewictwie. Przekład i komentarz, red. ks. Augustyn Eckmann, Lublin 2003 Towarzystwo Naukowe KUL, s. 343-390.
421 Przeciw Julianowi, (Contra Iulianum; PL 44, 641-874), przeł. ks. Wacław Eborowicz, Warszawa 1977 ATK PSP 19, z. 1 s. 236, z. 2 s. 258.
421 Enchiridion dla Laurencjusza o wierze, nadziei i miłości (Enchiridion ad Laurentium de fide et spe et caritate; CCL 46,49-114, wyd. E. Evans, 1969).
426-427 Sprostowania, (Retractationum libri duo; CCL 57), przeł. Jan Sulowski, [w:] tenże, O nauce chrześcijańskiej. Sprostowania, Warszawa 1979 ATK PSP 22, s. 181-287.
429-430 Niedokończone dzieło przeciwko drugiej odpowiedzi Juliana, (Contra secundam Iuliani responsionem imperfectum opus, CSEL 85/1 /księgi 1-3/, wydali E. Kalinka, M. Zelzer, 1974; CSEL 85/2 /księgi 4-6/, wydała M. Zelzer, 2004).

http://www.augustinus.it

Bibliografia

Brown Peter: Augustyn z Hippony. 1993
Cremona Carlo: Augustyn z Hippony. Rozum i wiara. 1993
Hamman Adalbert: Życie codzienne w Afryce Północnej w czasach św. Augustyna. 1989
Gliściński Jan: Collectanea Theologica 1991 r. 61 nr 3 s. 141-143
Kowalczyk Stanisław: Człowiek i Bóg w nauce świętego Augustyna. 1987
Balawajder Edward: Aktualność myśli św. Augustyna. Chrześcijanin w Świecie 1989 nr 5 s. 108-111
Eborowicz Wacław: Vox Patrum 1989 t. 15 (1988) s. 1109-1117
Kołodziejczyk Iwo: Studia Philosophiae Christiana 1990 r. 26 nr 2 s. 122-130
Królikowski Janusz: Collectanea Theologica 1990 r. 60 nr 1 s. 170-171
Vox Patrum. Lublin 1988. Z. 14: Święty Augustyn w 1600 rocznicę chrztu. 1988
Bartnik Czesław Stanisław: Augustyńska historiologia. Vox Patrum 1989 t. 15 (1988) s. 787-800
Blondel Maurice: Jedność doktryny augustyńskiej. Znak 1994 nr 4 s. 14-27
Czachorowski Marek: Roczniki Filozoficzne 1992 t. 37/38 (1989/1990) z. 2 s. 134-142
Dawidowski Wiesław OSA: Św. Augustyn, WAMDrożdż Alojzy: Vox Patrum 1990 t. 16 (1989) s. 461-465
Dyl Janusz: „Omnes libri beati Augustini Aurelii” – pierwsza książka patrystyczna wydrukowana w Polsce. Vox Patrum 1989 t. 15 (1988) s. 803-809
Eckman Augustyn: Moc poezji w ujęciu św. Augustyna. Vox Patrum 1989 t. 15 (1988) s. 811-816
Eckmann Augustyn: Koncepcja przyjaźni w dziełach św. Augustyna. Roczniki Humanistyczne 1996 t. 44 z. 3 s. 231-241
Eckmann Augustyn: Osobowość dobrego katechety w ujęciu św. Augustyna. Vox Patrum 1993 t. 18 (1990) s. 113-119
Eckmann Augustyn: Pagan religion in Roman Africa at the turn of the 4th century as reflected in the letters of St. Augustine. Byzantina et Slavica Cracoviensia 1991 t. 1 s. 61-77
Eckmann Augustyn: Teologia kapłaństwa w pismach św. Augustyna. Vox Patrum 1996 t. 24/29 (1993/1995) s. 131-160
Eckmann Augustyn: Troska o ubogich w nauczaniu i działalności świętego Augustyna. Vox Patrum 1997 t. 30/31 (1996) s. 161-182
Eckmann Augustyn: Znajomość św. Augustyna w Kościele Wschodnim. Vox Patrum 1993 t. 18 s. 199-212
Gliściński Jan: Komunikacja międzyosobowa w katechezie na podstawie „De catechizandis rudibus” św. Augustyna. Vox Patrum 1993 t. 18 (1990) s. 121-146
Jocz Paweł: Aureliusza Augustyna poszukiwanie „gnozy prawdziwej”. Zeszyty Filozoficzne 1994 z. 3 s. 5-33
Kowalczyk Stanisław: Ateneum Kapłańskie 1989 t. 113 z. 1 s. 147-148
Kowalczyk Stanisław: Filozofia pokoju św. Augustyna. Vox Patrum 1989 t. 15 (1988) s. 831-857
Kuenstler-Langner Danuta: Nieznany święty Augustyn. Promocje Pomorskie 1993 nr 3/4 s. 47-48
Lawless George: Augustyńskie brzemię posługi pastoralnej. Ruch Biblijny i Liturgiczny 1989 t. 42 nr 4 s. 294-301
Longosz Stanisław: Święty Augustyn a starożytny dramat teatralny. Vox Patrum 1989 t. 15 (1988) s. 859-878
Obrycki Kazimierz: Myśl św. Augustyna w piśmie Eugipiusza „Wypisy z dzieł św. Augustyna”. Vox Patrum 1989 t. 15 (1988) s. 891-897
Osmańska Krystyna: Łaska a wybory moralne człowieka na podstawie pism świętego Augustyna. Acta Universitatis Nicolai Copernici 1993 z. 264 s. 57-74
Płużański Tadeusz: Aureliusz Augustyn. Argumenty 1989 nr 20, 23, 26
Rączkowski Witold: Św. Augustyn (13 XI 354-28 VIII 430) (Święty na każdy tydzień). Zorza 1989 nr 35 s. 7
Salij Jacek OP: Rozmowy ze Świętym AugustynemSkwara Marek: O teorii retorycznej św. Augustyna. Pamiętnik Literacki 1995 z. 4 s. 99-118
Starowieyski Marek: Kronika patrystyczna I: 2. Augustinus Lexicon. Warszawskie Studia Teologiczne 1995 t. 6 (1993) s. 300-301
Starowieyski Marek: Meander 1994 nr 5/6 s. 307
Śrutwa Jan: Przygotowanie do kapłaństwa w Afryce Rzymskiej na podstawie pism św. Augustyna. Vox Patrum 1996 t. 24/29 (1993/1995) s. 267-273
Tischner Józef: Prawda. Nasza Rodzina = Notre Famille 1990 nr 3 s. 24
Wiśniewski Robert: Św. Augustyn, św. Hieronim o konkubinacie i małżeństwach ludzi rozwiedzionych. Mówią Wieki 1994 nr 3 s. 3-7
Eckmann Augustyn: Dialog listowny św. Augustyna z Nektariuszem. Roczniki Humanistyczne 1992 t. 32 (1984) z. 3 s. 57-93
Degórski Bazyli: Księga Rodzaju w „Wyznaniach” św. Augustyna (Rzym, 6 XII 1994). Vox Patrum 1995 t. 24/29 (1993/1995) s. 681
Jabłońska Urszula: Augustyńska krytyka kultu Kybele w „De civitate Dei”. Roczniki Humanistyczne 1994 t. 42 z. 3 s. 91-97
Kasia Andrzej: „O państwie Bożym przeciw poganon ksiąg XXII” św. Augustyna. Przegląd Filozoficzny 1992 nr 4 s. 171-190
Nieścior Leon: Żydzi w „Państwie Bożym” św. Augustyna. Vox Patrum 1994 t. 19 (1990) s. 713-729
Klukowska Agnieszka: Koncepcja prawdy w „De Trinitate” Św. Augustyna. Odpowiedzialność i Czyn 1990 nr 3/4/1 s. 36-42
Domański Juliusz: Św. Augustyn i subiektywne rozumienie czasu. (Próba analizy fragmentu jedenastej księgi „Wyznań”). Idea 1986 t. 1 s. 19-27
Eborowicz Wacław: Podstawy psychologiczne krytyki manieryzmu w „Wyznaniach” św. Augustyna. Życie Katolickie 1989 nr 11 s. 86-89
Jundziłł Juliusz: Ideał żony i matki w „Wyznaniach” św. Augustyna a klasyczne wzorce rzymskie. Vox Patrum 1989 t. 15 (1988) s. 817-829
Kijowski Andrzej: [Dopiski do „Wyznań” św. Augustyna] Postscripta to Saint Augustine’s „Confessions”. Four decades of Polish essays 1990 s. 195-216
Kubiak Zygmunt: From Saint Augustine. Four decades of Polish essays 1990 s. 192-194
Ricoeur Paul: Aporie doświadczenia czasu (XI księga „Wyznań” św. Augustyna). Logos i Ethos 1993 nr 1 s. 183-212
Stanula Emil: „Wyznania” św. Augustyna o przyjaźni. Vox Patrum 1989 t. 15 (1988) s. 881-889
Śliwowski Cezary: Droga św. Augustyna do wiary w świetle jego „Wyznań” (Komunikat). Collectanea Theologica 1995 r. 65 nr 3 s. 140-145